وبلاگ مشاور حقوقی کسب و کار عدل کیان یزد
» آیا استفاده از هوش مصنوعی برای پرونده‌های قضایی نیاز به دانش و درک حقوقی دارد؟
برای پاسخ به این سوال که آیا استفاده از هوش مصنوعی برای پرونده‌های قضایی نیاز به دانش و درک حقوقی دارد؟
کافی است به برخی از تجربه‌های عینی در این خصوص توجه کنیم.در یکی از این نمونه‌ها فردی که در یک پرونده قضایی به اتهام استفاده از سلاح سرد محاکمه و در دادگاه بدوی به زندان محکوم شده بود در مرحله تجدید نظر مجازات وی به دلیل موفقیت در جلب رضایت شاکی به جزای نقدی تبدیل میشود. محکوم علیه در تعامل با هوش مصنوعی از وی می‌خواهد راهی برای اعاده دادرسی پیدا کند و درخواستی را برایش بنویسد. هوش مصنوعی با این استدلال که برای نقض حکم تنها راهی که وجود دارد اثبات مغایرت آشکار رای صادره با موازین شرعی است، متنی را تهیه میکند با این مضمون که قاضی صادرکننده نباید جرم واقع شده را از زمره جرائم تعزیری و قابل گذشت در نظر می‌گرفت بلکه این جرم از مصادیق محاربه محسوب میشود و لذا قاضی بر خلاف موازین مسلم شرعی برای آن مجازات تعزیری در نظر گرفته است! لذا چنین حکمی باید نقض شده و مورد رسیدگی مجدد قرار گیرد!
این نوع استدلال یک اشتباه فاحش و کاملاً غیرمنطقی است، زیرا در واقع به ضرر محکوم‌علیه تمام میشود! اگر شخصی به جزای نقدی محکوم شده، نباید به دنبال اعاده دادرسی با استناد به محاربه باشد، زیرا اگر چنین ادعایی پذیرفته شود، مجازات شدیدتری مانند اعدام یا قطع دست و پا در انتظار او خواهد بود!
چرا این استدلال اشتباه است؟
1. جرم محاربه تعریف خاصی دارد:
بر اساس ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی، محاربه زمانی تحقق می‌یابد که فردی به قصد ایجاد رعب و وحشت و سلب آزادی و امنیت مردم، سلاح بکشد. اگر فردی در یک نزاع شخصی یا درگیری محدود از سلاح سرد استفاده کند، معمولاً مشمول محاربه نیست، بلکه یک جرم تعزیری محسوب میشود.
2. جرایم قابل گذشت و غیرقابل گذشت:
• محاربه جرم غیرقابل گذشت است و با گذشت شاکی، مجازات آن از بین نمی‌رود.
• اما در بسیاری از موارد، حمل یا استفاده از سلاح سرد در درگیری‌های شخصی یک جرم قابل گذشت است و اگر شاکی گذشت کند، دادگاه می‌تواند آن را به جزای نقدی تبدیل کند…
.
3. اعاده دادرسی باید در جهت کاهش مجازات باشد، نه افزایش آن!
اگر کسی از رای دادگاه ناراضی باشد و بخواهد آن را به چالش بکشد، باید استدلال‌هایی بیاورد که به نفع او باشد، نه اینکه جرم خود را سنگین‌تر جلوه دهد! در اینجا، اگر درخواست اعاده دادرسی بر مبنای “این جرم محاربه است” نوشته شود، نه‌تنها ممکن است رای نقض نشود، بلکه خطر تشدید مجازات هم وجود دارد.
همان گونه که مشاهده میشود در این نمونه چنانچه فردی که از هوش مصنوعی استفاده میکند از دانش و تخصص کافی در علم حقوق برخوردار نباشد ممکن است همین خروجی را به عنوان راه حل نهایی حل مشکل خود پذیرفته و آن را به مرجع قضایی ارسال نماید و به جای رهایی از مجازات جریمه خودش را به دست خود در معرض مجازات بسیار سنگین‌تری قرار دهد!
نتیجه:
از آنچه بر اساس یک تجربه عینی گفته شد و متآسفانه تعداد موارد مشابه آن نیز کم نیست، میتوان نتیجه گرفت ترکیب هوش مصنوعی با هوش انسانی برخوردار از دانش و مهارت کافی در استفاده از هوش مصنوعی بسیار ضروری بوده و تنها در این صورت میتوان از قابلیتهای شگفت اگیز هوش مصنوعی در تجزیه و تحلیل و حل مسائل بسیار پیچیده نهایت استفاده را به عمل آورد.
تدوین مهدی کیانی مقدم
mashvarat.com
